bruine rat

In het kader van World Pest Day werd door het Kennisnetwerk Biociden en vier andere partijen op 1 juni 2022 een hybride bijeenkomst georganiseerd over geïntegreerde knaagdierbeheersing. Ongeveer 90 mensen bezochten de bijeenkomst bij het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) in Bilthoven, 75 deelnemers waren online aanwezig. Thema van de bijeenkomst was dat een goede plaagdierbeheersing vraagt om goede samenwerking.  

Op de bijeenkomst waren zowel professionele plaagdierbeheersers aanwezig als organisaties die plaagdierbeheersers inhuren om samen met hen plagen van ratten en muizen te bestrijden. Die tweede categorie was breed vertegenwoordigd. Zo waren er mensen van bijvoorbeeld de GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst (Gemeentelijke Gezondheidsdienst), gemeenten, waterschappen, cateraars, woningbouwverenigingen en landbouw. Ook ministeries, kennis- of onderzoeksinstituten, bouwkundig specialisten en chemische industrie waren vertegenwoordigd.  

Overheidsprogramma en visie plaagdierbeheersers 

Dagvoorzitter Kees Le Blansch leidde de middag geanimeerd en met focus op de inhoud. Naast het actief bevragen van de deelnemers via Mentimeter-sessies waren er zeven presentaties.  

Ter introductie lichtten de ministeries van BZK Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties), IenW Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat), LNV en VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) toe wat het Programma IPM Integrated Pest Management (Integrated Pest Management) knaagdierbeheersing inhoudt en waarom zij dit traject steunen. Het programma IPM knaagdierbeheersing van de overheid duurt vijf jaar en richt zich op veel aspecten. Zoals opleiding, communicatie en voorlichting, preventie en ruimtelijke inrichting en monitoring.  

Brancheorganisaties van plaagdierbestrijders (NVPB en PLA..N.) legden helder uit wat geïntegreerde plaagdierbestrijding (IPM) inhoudt. Belangrijk is dat vanaf 1 januari 2023 chemische bestrijding in uiterste situaties alleen nog kan worden ingezet door gecertificeerde professionals. Dus is voor adequate bestrijding maatwerk nodig. Deze begint bij het voorkomen van plagen. Bij een bestrijding is goede voorbereiding met de opdrachtgever essentieel. Het resultaat hangt mede af van de doelstellingen van de opdrachtgever. Opdrachtgevers moeten zich bewust zijn (of worden) van hun verantwoordelijkheden.  

Ervaring uit het veld 

Vanuit de hoek van de opdrachtnemers werd helder dat samenwerken 'over grenzen' cruciaal is bij het voorkomen en beheersen van plagen. Zo moeten woningbouwverenigingen helder communiceren naar bewoners om bewustzijn en draagvlak te creëren. Hiervoor werden tips en voorbeelden gegeven. Gemeenten worden gevraagd hun (regie)rol te nemen door coördinatie, verbinden van stakeholders en aangaan van gesprekken. Er zijn al goede ervaringen met samenwerkingsverbanden in Utrecht en Noord- en Midden-Limburg. Gemeenten signaleren een toename van overlastmeldingen. De woningbouwvereniging Ymere uit Amsterdam zet in op een goed ontwerp van en onderhoud aan de woning. Als knaagdieroverlast niet door de woning wordt veroorzaakt, neemt de gemeente verantwoordelijkheid bij het oplossen van de overlast. De gemeenten zet dan een plaagdierbeheerser in. Daarnaast worden andere maatregelen genomen. Bijvoorbeeld het informeren en stimuleren van bewoners om juist met voedsel en afval om te gaan. Een praktijkvoorbeeld is Amsterdam Noord, waar oud brood wordt ingezameld in broodbakken. Broodtasjes met bijbehorende communicatie worden aan de inwoners gegeven om ze bij dit project te betrekken. Ook worden wijkbeheerders getraind om kennis over te dragen aan bewoners.  

Een bijdrage over plaagdierbeheersing in een groot winkelcentrum brengt veel genoemde aspecten nog eens naar voren. Er zijn verschillende stakeholders zoals winkeleigenaren, bewoners (VVEs) plaagdierbeheersers en uitvoerenden van gebouw-onderhoud. Draagvlak tot samenwerking tussen de partijen is niet vanzelfsprekend. Door hoge plaagdruk (met name huismuis) is doorlopende monitoring en bestrijding nodig. Het advies is: samenwerking tussen stakeholders en ondersteuning vanuit overheid (zowel gemeente als landelijk) moet beter.  

Vanuit de kant van woninginspectie werd een breed perspectief geschetst. In probleemsituaties bij gebouwen kan een bouwpatholoog de situatie in kaart brengen, waarna aanpassingen uitgevoerd kunnen worden. Maar soms is de oorzaak anders en is sociale hulp voor bewoners nodig. In de laatste presentatie werd gesteld dat bij nieuwbouw en initiatieven als natuurinclusief bouwen rekening moet worden gehouden met de invloed die dit heeft op plaagdieren zoals ratten en muizen.  

Conclusie van de dag 

Partijen die betrokken zijn bij het voorkomen en bestrijden van een plaag moeten met elkaar samenwerken en communiceren voor het beste resultaat. Stem verantwoordelijkheden af. Het programma IPM knaagdierbeheersing werkt toe naar waardevolle handvatten. Maar hierop hoeft niet per se gewacht te worden. Ratten of muizen? Een plaag voorkomen doen we samen! 

Presentaties van de dag worden geplaatst op de website van de WPD-bijeenkomst van 1 juni 2022.