Een internationale groep van milieu- en gezondheidsorganisaties heeft een open brief naar ECHA gestuurd. Volgens hen komen er steeds meer producten op de markt met een antimicrobiële of antivirale claim. Deze producten zijn behandeld met bijvoorbeeld zilvernanodeeltjes, die zouden helpen tegen het coronavirus. De organisaties maken zich zorgen of deze producten veilig zijn. Ze vragen zich af of de regelgeving de veiligheid genoeg waarborgt.

Voorbeelden zijn mondkapjes, coatings, weefsels, verpakkingen, meubels en badkameraccessoires. Ze worden gebruikt in de medische sector, maar ook in scholen, hotels en de kinderopvang. Het is niet uitgesloten dat zilvernanodeeltjes schadelijk zijn voor de mens. Ook zou antimicrobiële resistentie door het gebruik van dit soort producten kunnen toenemen.

Behandeld voorwerp of biocide

De organisaties vragen onder andere aan ECHA onder welke regelgeving een mondkapje met een antibacteriële of een antivirale claim valt. Is het door de toevoeging van een chemische stof een biocide of een behandeld voorwerp? Als het product een biocide is, dan is een toelating nodig. Hiervoor moet de producent aantonen dat het product werkt en veilig is voor mens en milieu. Als een product een behandeld voorwerp is, dan is geen toelating nodig. Wel zijn er eisen aan de werkzame stof waarmee het product is behandeld. Voor behandelde voorwerpen is de veiligheid dus minder goed gewaarborgd dan voor biociden.

Verschillende visies

Er zijn verschillende visies of een antibacterieel mondkapje een behandeld voorwerp is of een biocide. Volgens de organisaties kan de primaire functie van een antibacterieel mondkapje het filteren van lucht zijn. Zij concluderen dat op basis van een Europese beslisboom uit 2014 over behandelde voorwerpen. Dit betekent dat de antibacteriële eigenschappen een secundaire functie is. Dan zou het mondkapje een behandeld voorwerp zijn. Maar op de website van het Zweedse chemicaliën agentschap KEMI staat: als het product is behandeld om de gebruiker te beschermen, is de primaire functie waarschijnlijk een biocidefunctie. Volgens die redenatie is het antibacteriële mondkapje dus een biocide.

Nederlandse Helpdesk voor behandelde voorwerpen

In Nederland staat informatie van de overheid over behandelde voorwerpen op de website biociden.nl. Deze website heeft een Helpdesk voor vragen over behandelde voorwerpen. Bij de helpdesk zijn ook vragen binnengekomen over voorwerpen met een antibacteriële of antivirale claim. Het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu), dat deze vragen beantwoordt, heeft als volgt gereageerd. Het voorwerp is een behandeld voorwerp met een primaire biocide claim, als wordt benadrukt dat de antibacteriële behandeling van belang is voor de gezondheid van de gebruiker. Een behandeld voorwerp met een primaire biocide claim is een biocide en heeft in Nederland een toelating nodig. Dit antwoord komt overeen met het Zweedse antwoord.

Overige vragen

De organisaties vragen ook hoe wordt gegarandeerd dat alleen toegestane werkzame stoffen worden gebruikt in behandelde voorwerpen. Ze vragen daarnaast welke methoden worden gebruikt bij de toelating van biociden om de ontwikkeling van resistentie of kruisresistentie te voorkomen.

Grens lastig te trekken

De grens tussen behandelde voorwerpen met een primaire of met een secundaire biocide functie staat vaker ter discussie. Meer informatie kunt u vinden in Europese richtlijnen over het verschil tussen behandelde voorwerpen en biociden: https://www.biociden.nl/behandelde-voorwerpen, en volg de link naar Europees Q&A document Behandelde voorwerpen (2014) in de rechterberm. Onder andere de vragen en antwoorden 11, 12 en 34 zijn van belang. Maar zelfs met deze Europese richtlijnen blijft de grens lastig te trekken.

Ondertekenaars open brief

Health Care Without Harm (HCWH) Europe heeft de brief geschreven. De brief is mede ondertekend door AVICENN (Association de Veille et d'Information Civique sur les Enjeux des Nanosciences et des Nanotechnologies), Agir pour l'Environnement (France), BUND/Friends of the Earth Germany, Center for International Environmental Law (CIEL), ClientEarth Ecologistas en Acción, European Environmental Bureau (EEB), Health and Environment Alliance (HEAL), Health and Environment Justice Support (HEJSupport), Pesticide Action Network Germany (PAN Germany,) Women Engage for a Common Future (WECF) en ZERO – Association for the Sustainability of the Earth System.